דער זאַל אינעם גאולה געגנט פון ירושלים איז געווען אָנגעפולט מיט אומגעהויערע גדלות בתורה ווען 132 אברכים גאונים ש"ס אידן, צוזאַמען מיט גדולי תורה וואָס וועלן זיי פארהערן גאנץ ש"ס, ווי אויך די מחזיקי התורה און שטיצער וואָס זענען געקומען צו מיטהאלטן דעם היסטארישע מעמד זענען זיך צאמגעקומען אונטער איין דאך, ווי הגאון הרב ראובן אלבז שליט"א האָט אויסגערופן: "אז מען זעט אַזוי פיל אמתע גאונים בין איך כמעט איבערגעצייגט אַז מיר זענען מחויב צו זאָגן די ברכה פון ברוך שחלק מחכמתו ליראיו!"
הגאון הרב מנחם כהן שליט"א, ראש ישיבת נתיב הדעת, האָט צוגעלייגט: "איך בין אויפגעצויגן געוואָרן מיין גאנצע לעבן אין בני ברק צווישן די גרעסטע תלמידי חכמים פון פאנאוויטש, און איך האב משמש געווען גדולים פונעם פריערדיגן דור, אבער איך קיינמאָל נישט געזען אזעלכע תלמידי חכמים, און עס איז ווערד צו קומען צו פארן פון ווייטע מדינות דאס צו קענען מיטהאלטן!"
הגאון המקובל הרב רחמים משה שעיו שליט"א האט געזאגט "אז די גרעסטע צדקה איז צו געבן פאר עמלי תורה, און אז עס איז נישטא קיין גרעסערע עמלי תורה ווי די גאונים פון ש"ס אידן!"
יעדעס מאל א פרישע חידוש
דער פענעמאן פון זען די גאונים ש"ס אידן ארויסווייזן גרינטליכע ידיעות אין אלע ווינקלען פון ש"ס איז נישט קיין נייע סצענע, און "ש"ס אידן" פייערט שוין היינט זייער אַכצנטן יאָרטאג. און די עולם התורה איז שוין געווארן צוגעוואוינט צום יערליכע מחזה וואָס חזר'ט זיך יעדעס יאָר מיטן פולסטן פראכט, אבער פונדעסטוועגן, טוט עס נאכאלץ ערשטוינען און גענצליך איבערנעמען די אַלע די וואָס האָבן דעם פריוויליגיע עס מיטצוהאלטן לעבעדיג, וואס עס רירט אן די טיפסטע סטרונעס פון הארץ.
עס איז נישטאָ קיין איד וואָס האָט געזען דעם סצענע פון דעם בחינה און עס האט אים נישט פערזענליך איבערגענומען. בעלי בתים דערציילן וויאזוי דער בחינה האט זיי אינספירירט אנצוהייבן נאך א שיעור, בשעת וואס באַוואוסטע תלמידי חכמים האָבן באַשלאָסן צו אינוועסטירן מער צייט צו דורכלערנען און קונה זיין ש"ס, און יונגע בחורים דערציילן אַז דאס האט געטוישט זייער ציל פארן גאנצן לעבן צו זיין געווידמעט בלויז אויף תורה.
אלזא, טראץ וואס עס איז א יערליכע מעמד, ווערט עס פאררעכנט צו זיין העכסט היסטאריש צו זען אויף איין פלאטפארמע וויאזוי 132 יונגע מענטשן, פון אלע שיכטן און קרייזן פון כלל ישראל, צוזאמגעשטעלט פון די זיבן כוללים אונטער די תורה אימפּעריע "ש"ס אידן" וואס געפינט זיך אין יעדע גרויסע אידישע שטאָט, וויאזוי זיי גייען דורך אַ שווערע בחינה אויף די גאַנצע ש"ס, און זיי ענטפערן מיט קריסטאַל קלאָרע ענטפערס וואָס ווייזן אַ אומגלויבליכע בקיאות וואָס דערמאנט די פריערדיגע דורות פון כלל ישראל.
די היי יאריגע בחינה איז פאָרגעקומען צווישן די ווענט פונעם לעגענדארער ישיבה אור החיים, געגרינדעט און געפירט דורך הגאון הרב ראובן אלבז שליט"א, אינאיינעם מיטן געהויבענען סיום אויף גאנץ ש"ס דורך יעדע איינציגסטע פון די אברכים גאונים שליט"א. און טאַקע, צו זיין אָנוועזנד און צו זען דעם שיין און די שמחה אויף די פּנימער פון די ש"ס אידן האט איבערגעלאזט אויף אלע אנוועזנדע אן אור און חיים - ליכטיגקייט און לעבן - אין די טיפענישן פונעם האַרץ.
גרינטליכע תשובות
ביים אנהייב פון זיין דרשה, האָט הרב אלבז געדאנקט דעם באשעפער פאַר די זכות צו קענען אפהאלטן דעם היסטאָרישן מעמד צווישן די ווענט פון זיין ישיבה, אנווייזנדיג אז עס זיכער אין דעם זכות פונעם אור החיים הקדוש נאך וועמען די ישיבה ווערט גערופן. און דערביי האט ער דערקלערט אַז די תורה פון די ש"ס אידן איז די בעסטע ענטפער צו די כוחות הטומאה וואָס זוכן ח"ו אפצושטילן דעם קול פון תורה אין ארץ ישראל.
דערביי האָט דער ראש ישיבה געבעטן די אברכים גאונים שליט"א צו ציטירן ביישפּילן אין ש"ס איבער ויכוחים וואס זענען פארגעקומען צווישן די חכמי ישראל און די צדוקים. און די ענטפערס האבן גלייך אנגעהויבן פליסן מיט א שטוינענדע שנעלקייט, בשעת וואס די אברכים האבן ציטירט פילצאליגע מקורות פון יעדע ווינקל פון ש"ס, אַרייַנגערעכנט מסכתות שבת, ראש השנה, יומא, סוכה, תענית, בבא בתרא, מכות, עבודה זרה, חולין, מנחות, תוספתא פון פרה, און פיל מער...
צווישן די נאכפאלגנדע שאלות האט מען געפרעגט די אברכים גאונים שליט"א: "וואו געפינען מיר ביישפּילן אין גאַנצע ש"ס וואו חז"ל האָבן איינגעזעצט אַ תקנה מפני דרכי שלום?" און די ענטפערס זענען געקומען צו פליען מיט מקורות פון ש"ס בבלי, ירושלמי, מדרשים, ראשונים און אחרונים, און כל התורה כולה, דורך די גאוני ש"ס אידן.
"וואו געפינען מיר חלומות דערמאנט אין גאנץ ש"ס?" האָט הרב אלבז געפרעגט. "וועלכע הלכות האָט אביי דערמאנט פאר זיין רבי, רב יוסף, נאָכדעם וואָס ער האָט פאַרגעסן אַלע זיינע לימודים? ווער זענען געווען די וואָס האָבן געדאוונט און געבעטן פאַר זייערע צרכים אויף דעם ריכטיגע אופן, און ווער זענען געווען די וואס האָבן מתפלל געווען אומריכטיג?" די אלע און פיל מער פון אזעלכע שאלות האט יעדע איינס באַקומען אַ שטורעם פון אינסטינקטיווע און שנעלע קריסטאַל-קלאָרע ענטפערס פון די ש"ס אידן, בשעת וואס דער ראש ישיבה שליט"א האָט ווי "דורכשפאצירט" גאנץ ש"ס, דורך צענדליגער שאלות, וואס האבן געוויזן מיט א קלארקייט די טיפע גרינטליכע און שטוינענדע בקיאות פון די גאונים ש"ס אידן אין יעדע מסכתא פון ש"ס.
הרב אלבז האָט געענדיגט זיין חלק פון די בחינה דורכן ארויסברענגען זיין טיפע קשר מיט דעם נשיא ומייסד הכוללים, פוזנא רב הגאון ר' אברהם אייזען שליט"א וואס גייט נאך צוריק צו זיין זיין זיידן, הגאון הרב שלום אייזען זצ"ל ביי וועמען ער האָט באַקומען סמיכה מיט צענדליגער יארן צוריק. און ער האָט געווינטשן דעם פוזנא רב צו קענען פאָרזעצן זיין אומגלויבליכע אַרבעט און פירן די תורה אימפּעריע פאַר נאך לאנגע יארן. דערביי האט ער צוגעלייגט א ספּעציעלע ברכה פאר די מחזיקי התורה די שטיצער פון די כוללים וואָס ערמעגליכן דעם געוואלדיגע תורה רעוואלוציע אין די וועלט, און ער האט זיי אנגעווינטשן אז דורכן שטיצן דעם תורה זאלן זיי זען פילע ברכות.
ביידע וועלטן
אצינד האט הגאון המקובל הרב רחמים משה שעיו (מחבר ספר שו"ת מחקרי ארץ) איבערגענומען דעם פארהער שטעלנדיג צענדליגער קאמפליצירטע שאלות פון יעדע נושא פון ש"ס, וואס פילע פון זיי פאָדערן אַ טיפערע פארשטאנד און עס איז נישט גענוג בלויז א אויבערפלעכליכע בקיאות אין גאנץ ש"ס. און די גאונים ש"ס אידן האבן אויסגענוצט דעם געלעגנהייט צו ווייזן זייער טיפע הבנה און ברייטע פארשטאנד אין די טיפסטע סוגיות פון ש"ס ביז די פוסקים.
"וויפיל זאַכן זענען געזאָגט געוואָרן דורך חז"ל בנוגע כוס של ברכה?," האָט ער געפרעגט. אין סעקונדעס, איז א אַ גאַנצע ליסטע צונויפגעשטעלט געווארן דורך די אברכים, אויסגעקליבן פון אַלע מסכתות אין ש"ס. "בנוגע וויפיל מצוות זענען מיר אָנגעזאָגט געווארן אז אין עושין מצוות חבילות חבילות?" און תיכף, האבן די אברכים געפונען און צונויפגעשטעלט אַלע פלעצער פון ש"ס וואָס האַנדלען מיט דער שאלה.
רב שעיו האָט מסיים געווען מיטן ארויסברענגען דעם אומגלויבלעכע זכות וואָס עס איז פארהאן צו שטיצן דעם אומגלויבליכע אונטערנעמונג פון כולל ש"ס אידן ציטירנדיג פילע מקורות אין ש"ס וואָס לויבן דעם גרויסע זכות אויף די וועלט און אויף יענע וועלט. זאגנדיג אז די גרעסטע צדקה איז צו געבן פאר עמלי תורה, און אז עס איז נישטא קיין גרעסערע עמלי תורה ווי די גאונים פון ש"ס אידן!
הרב דן סג"ל: דאס איז עדות אויף די נצחיות פון די תורה!
א שטילקייט האט איינגעהילט דעם זאל ווען עס איז ערשינען אויפן אויבנאן הגאון הצדיק הרב דן סג"ל וואָס איז געווען איבערגענומען פון התרגשות פון דאס וואס ער האט פערזענליך מיטגעהאלטן ביי דעם מעמד, זאָגנדיג, "עס איז מיר א פערזענליכע זכי' זיך צו קענען באטייליגן ביי אזא מעמד... עס איז אַן אומגלויבליכער קידוש השם, און אַן עדות אַז די תורה איז נצחיות, אַז דער מלוכה פונעם באשעפער איז אויף אייביג, און אַז כלל ישראל טוט ווייטער פארזעצן צו זיין מקושר מיט די תורה הקדושה. הקב"ה איז נישט באנקראט, חס ושלום! די תורה איז לעבעדיג און טיף איינגעקריצט אין אידישע קינדער, און אפילו אין אונזערע צייטן, קענען מיר מיטהאלטן אומגלויבליכע שטאפלען פון בקיאות אין תורה," דערביי האט ער פארענדיגט אז. "דער מעמד איז עדות אַז כלל ישראל איז דער עם התורה".
דער משגיח האָט ווייטער אויסגעלויבט די חשיבות פון די אברכים גאונים ש"ס אידן וואָס האָבן נישט בלויז קונה געווען ש"ס און זוכה געווען צו פארשטיין יעדע שורה דערפון לעומקה ולרוחבה, נאר זיי טוען אויך אויסנוצן יעדן פרייע מאָמענט פאַר לימוד התורה. "עס איז גאָרנישט געבליבן פאַר מיר צו זאָגן בלויז צו ווערן אינספירירט... און האפן צום באשעפער אַז מיר זאָלן אויך זוכה זיין צו מסיים זיין ש"ס!" דאן האט זיך דער משגיח ארויסגעלאזט אין א פייערליכע טאנץ.
דער שפּיץ פון שמחה
דער לעצטער חלק פון די בחינה איז געווען אָנגעפירט דורך הגאון הרב מנחם כהן שליט"א ראש ישיבת נתיב הדעת וואָס האָט אריינגעברענגט די גאנצע זאל אין א ריתחא דאורייתא און האט ארויסגעברענגט די געוואלדיגע גאונות פון די אברכים גאונים ש"ס אידן צום אויבערפלאך.
די ערשטע פון רב כהן'ס שאלות האט געפירט צו א באלדיגע ענטפער פון אַלע 132 אברכים, אז מען האט נישט געקענט הערן די אייגענע שטימע, און דערפאר האָט ער אָנגעהויבן צו ווענדן זיינע פראגעס צו די באזונדערע כוללים, אבער אפילו אזוי האבן די קולות פון די תשובות דערגרייכט גאר הויכע טענער.
"וואו געפינען מיר דעם שיעור פון אַ טפח דערמאָנט אין ש"ס?" האָט הרב כהן געפרעגט. "וועלכע הלכות אין ש"ס זענען פאַרבונדן מיט דעם שיעור פון ד' אמות?" דאָס האָט געברענגט א ענדלאזע שטורעם פון פילצאליגע ענטפערס. אריינגייענדיג אין די פרשת השבוע וואס איז געשטאנען אז יוסף איז געווען 22 יאר אפגעטיילט פון יעקב אבינו האָט ער געפרעגט "וואו געפינען מיר דעם ענין פון 22 יאָר דערמאנט אין ש"ס?" און צענדליגער ענטפערס האָבן געפלאָסן אין סעקונדעס, און דאס האט נאָכגעפאָלגט מיט ווייטערדיגע קאמפליצירטע פראגעס שאלות ווי "וואו טרעפט מען פיר הלכות פון שבת וואָס ווערן באַהאַנדלט אין מסכת כתובות." און אזוי ווייטער.
איינער פון די הויכפונקטן פון דעם מעמד איז געווען ווען הרב כהן האָט געפרעגט פאַר די מקורות פאַר מלאכת מחשבת, ביי הלכות שבת. און אַ לאַנגע ליסטע פון ענטפערס פון פאַרשידענע מסכתות אין ש"ס האבן נאכגעפלאגט. "אָבער וואו ווערט עס דערמאנט אין מסכת שבת אַליין?" האָט ער נאָכגעפאָלגט. "עס ווערט נישט דערמאנט אין מסכת שבת!" האבן אַלע 132 אברכים געדונערט אויפאַמאָל דעם ריכטיגע תשובה.
אַ באַזונדער געשמאקע מאָמענט איז געווען ווען דער ראש ישיבה האָט געבעטן די אברכים צו אראפלייגן די אַלע הלכות וואס ווערן דערמאָנט אין בבא קמא בנוגע דעם שאָדן וואס ווערט געטון דורך אַ גאַנצע ליסטע פון חיות, נאך א אינטערעסאנטע שאלה איז געווען "רעכן אויס צען פלעצער אין ש"ס וואו הלכות ווערן ארויסגעלערנט פון אַ גימטריא," און ער האט באקומען פיל מער ווי צען תשובות דערויף.
דאן האט ער מיר גרויס התרגשות זיך אויסגעדרוקט די פאלגנדע ווערטער: "איך בין אויפגעצויגן געוואָרן מיין גאנצע לעבן אין בני ברק צווישן די גרעסטע תלמידי חכמים אין פאנאוויטש, און איך האב משמש געווען די גדולים פונעם פריערדיגן דור, אָבער איך האָב קיינמאָל נישט געזען אזעלכע תלמידי חכמים און גאונים ווי די ש"ס אידן, עס איז ווערד צו קומען צו פארן פון ווייטע לענדער נאָר דאס צו קענען מיטהאלטן," און דערביי האט ער פארענדיגט מיט אַ האַרציגע ברכה פאַר די אברכים און זייערע שטיצער.
אַן אָוונט פון ברכות און ישועות
איינמאל די ערשטע חלק פון דעם אָוונט איז געקומען צו אן ענדע, האבן די גאונים וואס יעדער פון זיי האָט געענדיגט ש"ס גאנצע פינף מאָל דאָס יאָר, גמרא, רש"י, און תוספות (!) אינאיינעם אריבער צו א דערנעביגע זאַל פאַר אַ רייכע סעודת מצוה לגומרה של תורה.
אלע געפילן זענען געווען קאנצעטרירט אויף די מאָמענטן, ווען זיי וועלן פאקטיש פראווען דעם סיום אויף זייער באַליבטע ש"ס נאכן הארעווען און חזר'ן מיט א גרינטליכקייט און התמדה. דער דביקות און שמחת התורה האט דערגרייכט דעם קלימאקס דערגרייכנדיג אט דעם מאמענט.
בשעת וואס די אברכים האבן זיך געזעצט אויף זייערע באשטימטע ערטער, מיט א שמחת התורה אויף זייער געזיכט, איז הגאון הרב אברהם אייזען פוזנא רב שליט"א געזעסן ביים אויבנאן שעפנדיג נחת פון דעם תורה אימפּעריע וואָס ער האָט געגרינדעט מיט אזויפיל פלאג און מי, און אצינד טוט מען פייערן נאָך אַ יאָר פון דעם תורה רעוואלוציע און אומגעהויערע קידוש השם.
אויך אין די עזרת נשים, האָבן די פרויען פון די גאונים זיך פאַרזאַמלט צו געניסן פון די נחת פאַר זייער חלק אין די תורה פון זייערע מענער. און טייל האָבן אפילו מיטגעברענגט זייערע יונגע קינדער אז זיי זאלן איינזאפן אין זיך דעם תורה'דיגע אַטמאָספער און בעז"ה פארזעצן דעם גאלדענעם קייט וואס זייערע טאטעס האבן געשפינט.
אַ ספעציעלע הויכפונקט פון דעם מעמד איז געווען די "מאָמענטן פון ברכות און ישועות" אין וועלכע די אברכים האָבן געמאַכט זייער וועג צום טיש פון די מחזיקי תורה וועלכע שטיצן און האלטן אונטער די כוללים און זיי אנגעווינטשן מיט ברכות און געדאנקט פאַר זייער חלק אין ערמעגליכן זייער ריזן תורה רעוואלוציע צו קענען ממשיך זיין.
עס איז געווען אן ערהאבענע סצענע מיטצוהאלטן ווי די געשעצטע שותפים געבן זיך די הענט פארשטעלנדיג אַ אמתע אילוסטראַציע פון די יששכר-זבולון שותפות וואס טוט פאראייניגן די וועלכע האבן ליב די תורה און די וועלכע ווידמען זייער לעבן פאר לימוד התורה.
זיי שטיצן אייך!
אַ ספּעציעלער גאַסט ביי דעם סעודת מצוה איז געווען הגאון הצדיק המשפיע הרב אלימלך בידערמאן, שליט"א, וואָס האָט גערעדט מיט זיין באקאנטע פלאם פייער און שמחה לכבוד התורה ולומדיה. און ער האָט ארויסגעברענגט וויאזוי די תורה איז מקדש די וועלכע לערנען און ווי אויך די וואָס שטיצן עס, און וויאזוי עס ברענגט אראפ פאר ביידע פון זיי א געוואלדיגע שפע ברוחניות און בגשמיות.
זיך אויסדרייענדיג צו די פטרונים פון "כולל ש"ס אידן," האָט ר' אלימלך געזאָגט: "איך האָף איר וועט נישט זיין באַליידיגט ווען איך זאָג אייך אַז עס איז נישט אז איר שטיצט די גאונים ש"ס אידן; נאר פונקט פארקערט, עס איז זיי וואָס שטיצן אייך!" קיינער האט זיך נישט קעגעשטעלט צו זיינע ווערטער, און די צופרידענע מחזיקי תורה האָבן צוגעשאקלט מיטן קאפ, ארויסברענגענדיג זייערע אייגענע געפילן אַז זיי באַקומען מער ווי דאס וואס זיי געבן פאר די גאוני התורה.
נאָך די געהויבענע סיום הש"סים, און דעם קדיש וואס איז געזאָגט געווארן דורך דעם געערטער רבי יושע פרץ קאַפּלאַן, וואס איז אַ גרויסן שטיצער פון די כוללים, האָט די גאנצע צימער זיך ארויסגעלאזט אין א פרייליכע טאנץ מיט א געוואלדיגע שמחה לכבודה של תורה, א פערזענליכע שמחה פון 132 גאונים וואס זייער גאנצער עקזיסטענץ איז איין שטיק דביקות אין תורה, און דאס האט איבערגעפלאסן צו אלע אנוועזנדע, און זיך פארצויגן פאר לאנגע מאמענטן.
אלס אָנערקענונג צו די איבערגעגעבנקייט פאַר די תורה פון זייערע מענער, האט יעדע פון די פרויען ערהאלטן א ווערדפולע מתנה פון די פוזנא רעביצין אייזען תליט"א וואס האט דערביי אויסגעלויבט זייער מסירות נפש פאר תורה און זיי באגאסן מיט חיזוק אנצוגיין ווייטער מיט דעם הייליגן לעבנסשטייגער.
עס איז זיכער אז דער מעמד האט געשאפן א שמחה אין אלע עולמות עליונים, ווען די מלאכים און שרפי מעלה האבן מיטגעהאלטן וויאזוי די אברכים גאונים האבן געפראוועט זייער אייגענע קבלת התורה.
דער מעמד וואס ברענגט נאכאמאל ארויס דעם וואונדערליכע ערשיינונג פון "כולל ש"ס אידן" האט אויך איבערגעלאזט א טיפע אינספיראציע אויף דעם עולם התורה, און געוויזן פאר פילע בני תורה ווי ווייט מען קען דערגרייכן מיט א ריכטיגע מסירת נפש און כסדר'דיגע התמדה, און איבער דעם וועלט זענען אצינד פארהאן פילע תלמידי חכמים וועלכע האפן און בעטן אז: הלוואי וועלן מיר אויך זוכה זיין צו ווערן אַ ש"ס איד!
